D&D in het Nederlands deel 3: Beschrijvingen

Mijn favoriete D&D-Youtuber is Professor Dungeon Master, de eigenaar van het kanaal Dungeon Craft. Deze docent Engels aan een Amerikaanse highschool heeft veel ervaring en schijnt zelfs in een ver verleden voor Dungeon Magazine te hebben geschreven. Zijn video’s zijn to the point, en gaan net wat dieper dan de meeste how-to videos. 

Mijn favoriete video op Dungeon Craft gaat over de kunst van het beschrijven van gevechten. Het zal iedere DM/GM wel bekend voorkomen: je hebt 5 spelers met allerlei vragen over de precieze werking van de abilities van hun karakters, je moet de tactiek van 3 verschillende typen monsters bepalen, de immunities en resitances van je monsters niet vergeten, damage en initiative bijhouden, etc. etc. En als je dan ook nog eens na een week werken op game night wat vermoeid bent, dan kan het wel eens gebeuren dat een grootse en meeslepende omschrijving van de zoveelste Eldritch Blast van je Warlock erbij inschiet. “Ja, je raakt. De orc....eeeeeh…ziet er niet helemaal meer…eeeh...gezond uit.”   

De tips en trucs van Professor Dungeon Master over combat narration ben ik actief op gaan volgen in mijn eigen praktijk. Ik deel graag de voornaamste inzichten uit de video en de manieren waarop ik ze in mijn eigen DM’en heb ingepast. 

De eerste tip is ‘read, read, read’. Dat klinkt simpel, maar er is lezen, en er is lezen. Je kunt lezen wát een auteur schrijft (het verhaal), en je kunt je richten op de manier waaróp de auteur zijn betoog opbouwt. Welke woorden en stijlfiguren gebuikt een auteur om een landschap te omschrijven, het effect van magie weer te geven, het verloop van een gevecht overzichtelijk te maken? Sinds ik de tips van de professor ter harte heb genomen, markeer ik passages in mijn boeken waarvan ik vind dat op een krachtige manier een bepaalde situatie omschrijven. Wat ik met die markeringen doe, volgt wat later in deze tekst. 

Als tweede aanbeveling prijst de professor het werk van Robert E. Howard aan, de auteur die het meest bekend staat om zijn Conan-cyclus. Volgens de professor is Howard een van de beste actie-auteurs ooit en hij raadt zijn kijkers aan Howard te close readen en de actiescènes goed te bestuderen. 

Hierop begon ikzelf wat Conanverhalen te lezen. In een Nederlandse vertaling uiteraard (door Pon Ruiter), maar ook in de vertaalde versie begrijp ik waarom de professor zo enthousiast is. Dit fragment komt uit De Koninging van de Zwarte Kust.

“Toen stortte de rest zich op hem, in een nachtmerrieachtige aanval van gloeiende ogen en druipende muilen. Zijn woest neersuizende zwaard hakte de eerste in stukken, toen ging hij neer onder het gewicht van de aanval van de rest. Hij verpletterde een smalle schedel met de knop aan het gevest en voelde het bot versplinteren en bloed en hersens over zijn hand druipen, toen liet hij het zwaard, onbruikbaar op zo’n korte afstand, vallen en greep de twee gruweldieren die in stille woede aan hem rukten bij de keel beet. ”

Wat hier zo goed aan is, is dat er zulke goede woorden in staan. Hoe simpel het ook klinkt, dat is denk ik waar wij DM's het meest aan hebben. Natuurlijk kunnen we niet hele paragrafen uit Howards werk aan de tafel declameren, maar we kunnen wel gebruik maken van de beeldende woorden en zinsconstructies die Howard gebruikt. Zoals in het fragment hierboven: storten, nachtmerrieachtig, gloeiende ogen, druipende muilen, een zwaard dat neersuist en hakt, neergaan onder een gewicht, een schedel verpletteren, de knop van een gevest, bot dat versplintert, hersenen die druipen, gruweldieren, stille woede, aan een keel rukken. En dit is maar 1 alinea: een schatkist aan synoniemen, en hele effectieve combinaties van termen en de beelden die ze oproepen. 

Om de lessen van Howard te optimaliseren, begon ik met fragmenten over te schrijven in mijn DM software (nu Craft.do, vroeger Scrivener). Dat bleek teveel werk en er bleef te weinig van hangen in mijn langetermijngeheugen, dus tijdens game night had ik er op deze manier niet veel aan. De volgende stap was het maken van een simpele lijst met goede woorden en zinsnedes. Ik maakte een aantal categorieën aan (monsters, verwonding, melee attack, ranged attack, magie) en liet die lijst op de achtergrond op mijn scherm openstaan tijdens het DM’en. Dit werkte iets beter, want ik kon wanneer nodig een blik werpen op mijn lijst, en slaagde ik erin zinnen te produceren als: ‘je trekt de pees van je boog naar achter, de pijl splijt de lucht in tweeën, en raakt de orc tussen de schouderbladen.’ 

Echter, schakelen tussen de grote algemene woordenlijst en de ‘boekhouding’ van het gevecht bleek tijdens complexe confrontaties te lastig. En daarmee komen we aan bij de manier die ik momenteel hanteer, voorlopig tot tevredenheid. Een half uur voor de start van de sessie blader ik mijn lijst door. Het is een goede manier om in de stemming te komen. Hierdoor komt er een mooi aantal woorden in mijn kortetermijngeheugen terecht, en hoe langer ik dit doe, steeds meer in mijn langetermijngeheugen. Daarnaast blader ik tijdens het ontwerpen van encounters door de lijst en selecteer een aantal woorden en zinsnedes die me gepast lijken voor de desbetreffende encounter. Dat korte lijstje voeg ik vervolgens toe aan de aantekeningen die ik sowieso al voor belangrijke encounters maak.

Dit is een lange post aan het worden, dus ten slotte nog kort enkele shout-outs naar andere auteurs die ik gebruik in mijn eigen om- en beschrijvingen.

Alexandre Dumas (Drie Musketiers, De Graaf van Montecristo, in mijn editie vertaald door Carry van Bruggen)): Schenkt veel details aan duels (gebruikt wel heel veel, althans in mijn vertaling, ‘ter aarde storten’ als iemand sneuvelt). Is wel heel goed in storytelling en roleplaying tijdens het gevecht: de musketiers en hun tegenstanders lullen elkaar de oren van de kop tijdens het duelleren. Hierdoor kun je de soms wat strakke scheiding tussen roleplayen en encounters in D&D doorbreken. 

Voorbeeld: 

D’Artagnan verstond hem, nam een aanloop en viel Cahusac aan in de flank met de woorden:

“Aan mijn, mijnheer, u te dooden!”

Cahusac wendde zich om, het was hoog tijd. Athos die zich alleen met de uiterste wilsinspanning had kunnen staande houden, liet zich op een knie vallen. 

“Bij den hemel!” riep hij D’Artagnan toe. “Doodt hem niet, wat ik je bidden mag. Ik heb een oude zaak met hem af te doen, als ik weer gezond en sterk ben. Ontwapen hem alleen, sla hem de degen uit de hand. Juist! Prachtig!” 

Andrzej Sapkowski (De Hekser, vertaling van Karol Lesman): Vol met actie en gevechten. Een beetje a la Howard, maar dan wat moderner. De dialogen zijn van mindere kwaliteit, dat vind ik althans, maar de actiescènes zijn heel bruikbaar.

Voorbeeld: 

Piętnastka draaide zich snel om. Maar niet snel genoeg. Hij kreeg een houw over zijn buik, verwerkte deze, zette zich schrap om uit te halen, toen kreeg hij nog een houw, in de zijkant van zijn hals, vlak onder zijn oor. Gespannen deed hij nog vier wankel stappen en zakte in elkaar op een kar met vis. Die begon te rijden. Piętnastka gleed over het plaveisel, dat zilver kleurde van de schubben.